Theo văn bản số 01/KN-VKS-P5 ngày 24/4/2013 của Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh về việc kiến nghị Chủ tịch UBND tỉnh chỉ đạo chấn chỉnh hoạt động công chứng thể hiện: trong thời gian qua ở một số địa phương trên địa bàn tỉnh xuất hiện tình trạng đáng quan tâm là một số đối tượng cho vay lãi nặng, buộc bên vay thế chấp tài sản là QSDĐ, có dấu hiệu ép buộc để chiếm đoạt tài sản của bên vay tiền. Thủ đoạn của đối tượng này là nhằm tới những người lâm vào hoàn cảnh khó khăn, bế tắt có nhu cầu vay tiền gấp để giải quyết việc gia đình như trị bệnh ốm đao hoặc trả nợ ngân hàng khi đáo hạn. Đối tượng này đặt vấn đề cho vay tiền với điều kiện bên nhận vay phải thế chấp tài sản là QSDĐ nhưng bằng “hình thức hợp đồng chuyển nhượng QSDĐ” được lập tại các Văn phòng Công chứng, Phòng Công chứng số 1 số 2 tỉnh Tây Ninh. Giá đất thỏa thuận trong hợp đồng thường thấp hơn nhiêu lần so với giá thực tế. Khi đến hạn, bên vay tiền thanh toán thì các bên làm thủ tục hủy hợp đồng chuyển nhượng QSDĐ; Còn nếu bên vay không có khả năng thanh toán thì bên cho vay tiến hành thực hiện hợp đồng chuyển nhượng QSDĐ tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Trường hợp bên vay tiền không đồng ý thực hiện thủ tục sang tên chuyển quyền vì giá chuyển nhượng quá thấp hay vì lý do khác thì phát sinh tranh chấp hợp đồng chuyển nhượng QSDĐ mà bản chất vụ việc là hợp đồng vay tài sản.
Trong quá trình kiểm sát việc giải quyết các tranh chấp hợp đồng vay tài sản và hợp đồng chuyển nhượng QSDĐ theo thủ tục phúc thẩm tại Tòa án nhân dân tỉnh Tây Ninh, Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh đã gặp nhiều khó khăn trong việc chứng minh hợp đồng chuyển nhượng QSDĐ trong các trường hợp nêu trên là vô hiệu do giả tạo, theo quy định của Bộ Luật dân sự, vì hợp đồng tuân thủ đúng quy định về hình thức và nội dung, trình tự thủ tục và được thực hiện tại phòng Công chứng, hoặc Văn phòng Công chứng; bên vay có đầy đủ năng lực hành vi dân sự.
Để góp phần nâng cao hiệu quả và hiệu lực quản lý xã hội ở địa phương, Chủ tịch UBND tỉnh chỉ đạo Sở Tư pháp chấn chỉnh ngay hoạt động công chứng tại các Phòng Công chứng; Văn phòng Công chứng và công tác chứng thực đối với hoạt động này theo kiến nghị của Viện Kiểm sát nhân dân dân tỉnh: phát hiện kịp thời những trường hợp công chứng nhằm che đậy việc cho vay biến tướng bằng hành vi chuyển nhuợng; giá trị tài sản chuyển nhượng không đúng giá trị thực tế thị trường tại thời điểm công chứng; hành vi công chứng không thể hiện được sự tự nguyện…có biện pháp ngăn chặn thực trạng trên nhằm góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, góp phần kéo giảm các trường hợp tranh chấp như trên tại Tòa án các cấp, đồng thời góp phần giữ vững kỹ cương trật tự xã hội trong công tác quản lý nhà nước ở địa phương./.
VTT