Số lượng lao động có sự biến động thường xuyên, ngày càng đa dạng, phức tạp. Lao động xã hội trong độ tuổi lao động (từ 15 đến 60 tuổi) đang làm việc trong các thành phần kinh tế có hơn 50,3 triệu người. Mỗi năm cả nước tăng thêm khoảng hơn 1 triệu người bước vào tuổi lao động. Cơ cấu lao động có sự chuyển dịch theo hướng tăng tỷ lệ trong các ngành giáo dục, y tế, dịch vụ, công nghiệp, xây dựng và khu vực kinh tế ngoài nhà nước. Lực lượng lao động trực tiếp sản xuất có trình độ kỹ thuật, tay nghề cao ngày càng nhiều.
Và chất lượng giai cấp công nhân Việt Nam ngày một được nâng lên. Lao động có tuổi đời trẻ, có trình độ học vấn, nghề nghiệp khá hơn trước, có khả năng tiếp cận với khoa học và công nghệ tiên tiến, hiện đại. Bộ phận công nhân trí thức ngày càng đông đảo.
Đa số công nhân, viên chức, lao động tin tưởng vào đường lối lãnh đạo của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; nỗ lực vượt qua khó khăn, thách thức, tích cực học tập, lao động. Tuy nhiên, một bộ phận công nhân, viên chức, lao động còn thờ ơ đối với các vấn đề của đất nước. Nhận thức về giai cấp công nhân và tổ chức công đoàn còn hạn chế. Thiếu hụt kiến thức, kỹ năng lao động; kỷ luật lao động, tác phong công nghiệp kém; tình trạng sức khỏe chưa đảm bảo yêu cầu của nền sản xuất công nghiệp ở trình độ cao;...Điều kiện, vệ sinh lao động kém. Số lao động thất nghiệp và thiếu việc làm còn nhiều. Đời sống, sinh hoạt của công nhân, viên chức, lao động chậm được cải thiện,...Ở hầu hết các khu công nghiệp tập trung không có nhà trẻ, trường mẫu giáo phục vụ việc nuôi dạy, học tập cho con em người lao động.
Để thực hiện vai trò, trách nhiệm của mình, hoạt động công đoàn nhiệm kỳ 2008-2013 đã đại diện và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên và người lao động. Các cấp công đoàn chủ động, tích cực tham gia xây dựng Luật Công đoàn năm 2012, Bộ luật Lao động năm 2012 và chế độ, chính sách về việc làm, tiền lương, bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp,...Phối hợp chỉ đạo, hướng dẫn việc xây dựng, thực hiện Quy chế Dân chủ ở cơ sở, tổ chức Hội nghị cán bộ công chức,...
Công tác tuyên truyền, giáo dục đoàn viên và người lao động góp phần xây dựng giai cấp công nhân lớn mạnh được quan tâm, đẩy mạnh với nhiều nội dung, hình thức đa dạng, phong phú. Vì vậy, đã khơi dậy tinh thần yêu nước trong hàng triệu đoàn viên và người lao động, như tổ chức các hoạt động trong “Tháng công nhân”, “Chương trình tấm lưới nghĩa tình ủng hộ ngư dân Hoàng Sa, Trường Sa”,...Trong những năm qua, tổ chức công đoàn đã giới thiệu hơn 400.000 đoàn viên công đoàn ưu tú cho Đảng bồi dưỡng, trong đó có gần 100.000 người được kết nạp vào Đảng.
Ngoài ra, Công đoàn đã tổ chức các phong trào thi đua yêu nước trong đoàn viên và người lao động, phong trào thi đua “Lao động giỏi”, “Lao động sáng tạo”, “Xây dựng nông thôn mới”, xây dựng người cán bộ, công chức, viên chức “Trung thành, Sáng tạo, Tận tụy, Gương mẫu”, “Xây dựng cơ quan, đơn vị văn hóa, ngày làm việc 8 giờ chất lượng, hiệu quả”,...Qua các phong trào đã xuất hiện nhiều điển hình, nhân tố mới; đã có hàng ngàn sáng kiến cải tiến kỹ thuật công trình, sản phẩm mới được thực hiện (834.796), làm lợi hàng ngàn tỷ đồng (35.397,645 tỷ đồng), mang lại hiệu quả kinh tế - xã hội. 3.753 tập thể, cá nhân được trao tặng huân chương các loại, 05 chiến sỹ thi đua toàn quốc,...
Hoạt động công đoàn được đổi mới nội dung và phương thức hoạt động, nâng cao chất lượng hoạt động của tổ chức công đoàn, đội ngũ cán bộ công đoàn. Chương trình phát triển 1,5 triệu đoàn viên đã thực hiện vượt mức chỉ tiêu do Đại hội Công đoàn Việt Nam lần thứ X đề ra. Tỷ lệ công đoàn cơ sở đạt tiêu chuẩn vững mạnh bình quân hàng năm đạt gần 77%. Công tác kiểm tra của công đoàn được thực hiện theo quy định. Hoạt động kinh tế công đoàn đã cố gắng vươn lên trong cơ chế mới, kinh doanh có hiệu quả, đóng góp cho ngân sách nhà nước và tài chính công đoàn.
Trong 5 năm qua, công tác vận động lao động nữ đã có hàng triệu lượt lao động nữ đạt danh hiệu “Giỏi việc nước, đảm việc nhà” ở 3 cấp. Hàng trăm tập thể, cá nhân nữ được tặng cờ thi đua, Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ,...Hàng vạn lượt nữ đoàn viên, lao động nữ, gia đình nữ tiêu biểu được biểu dương, tôn vinh ở các cấp.
Thời gian qua, Công đoàn Việt Nam đã chủ động mở rộng và phát triển quan hệ hữu nghị, hợp tác với tổ chức công đoàn các nước trong khu vực và thế giới,...các hoạt động của phong trào công đoàn thế giới.
Bên cạnh các kết quả đạt được, công đoàn cơ sở ở một số ngành, địa phương thực hiện vai trò tham gia quản lý, đại diện, bảo vệ quyền lợi hợp pháp, chính đáng của người lao động mang lại hiệu quả thấp, chưa rõ nét; Công tác giới thiệu đoàn viên công đoàn ưu tú cho Đảng ở các doanh nghiệp, nhất là khu vực ngoài nhà nước và việc vận động, tổ chức cho người lao động trực tiếp lao động sản xuất tham gia học tập nâng cao trình độ còn nhiều hạn chế,...
Bích Thuận