Trung hậu: Phẩm chất mới của phụ nữ Việt Nam
Như vậy, phẩm chất trung hậu được hiểu là trung thực, thẳng thắn, nhân ái, giàu lòng thương người, chỉ muốn đem lại những điều tốt lành cho người khác. Trong khái niệmtrung hậu còn có thể hiểu bao gồm cả nghĩa tình, thủy chung, có trách nhiệm với bản thân, gia đình và cộng đồng. Trái với trung hậu là sự dối trá, lừa lọc, là tâm địa phản trắc xấu xa.
Biểu hiện của phẩm chất trung hậu theo nghĩa rộng chính là lòng trung thành với Tổ quốc, với nhân dân. Biết tôn trọng những thành quả cách mạng mà các thế hệ cha ông đã hy sinh xương máu mới giành lại được, hiểu rõ đạo lí “ăn quả nhớ người trồng cây”, “Uống nước nhớ nguồn”. Do đó, người trung hậu không bao giờ phản bội Tổ quốc, không nhẹ dạ nghe theo lời xúi dục của kẻ xấu, không tiếp tay cho kẻ xấu phá hoại thành quả cách mạng. Cũng không bao giờ thay lòng đổi dạ, không là người thất hứa, bội tín, không vô tình vô nghĩa.
Trong quan hệ cộng đồng, biểu hiện của phẩm chất trung hậu chính là sự thủy chung son sắt trong các mối quan hệ gia đình, xã hội như tình bạn, tình yêu, tình đồng nghiệp. Người phụ nữ trung hậu luôn là người thật thà, ngay thẳng, sống nhân ái với mọi người, giàu lòng thương người, mong muốn đem lại những điều tốt lành cho người khác.Yêu thương, sẵn sàng cưu mang, giúp đỡ người khác trên cơ sở đồng cảm; không thờ ơ, bàng quan, vô cảm trước bất hạnh của người khác; không làm việc thiện vì những động cơ xấu; không vì quyền lợi cá nhân mà làm hại người khác. Đó còn là lòng vị tha, sẵn sàng hy sinh bản thân cho gia đình, cho đất nước, cho những người thân của mình mà không tính toán; là sự chân thành trong cách đối xử với mọi người, luôn nhìn nhận khách quan về các sự việc trong cuộc sống; công tâm, khách quan trong đánh giá, đối xử với mọi người; trung thực, ngay thẳng, không tham lam, vụ lợi; luôn tôn trọng và bảo vệ chân lí, bảo vệ lẽ phải. Thẳng thắn, cương trực, có chính kiến để bảo vệ lẽ phải, đấu tranh chống cái xấu, cái ác.
Do vậy, trung hậu luôn là một phẩm chất đạo đức thể hiện cách sống đẹp của người Việt Nam nói chung và người phụ nữ nói riêng. Trong suốt tiến trình lịch sử đấu tranh của dân tộc, lòng trung hậu đã trở thành nền tảng cho những phẩm chất tinh thần phong phú, đặc sắc, những khả năng và vai trò thực tế to lớn của phụ nữ Việt Nam. Đồng thời làm nên vẻ đẹp dịu dàng, đằm thắm, giàu nữ tính, tạo nên bản lĩnh riêng cho mỗi người phụ nữ, trí tuệ được nâng cao, tỏa ra từ tấm lòng nhân hậu, khoan dung.
Tại sao phụ nữ thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa lại cần có lòng trung hậu?
Trong bất cứ thời đại nào, lòng trung hậu cũng luôn là một phẩm chất đạo đức truyền thống tốt đẹp, đáng tự hào của phụ nữ Việt Nam. Đức tính nhân hậu là giá trị truyền thống của phụ nữ Việt Nam được hình thành và khẳng định trong suốt quá trình lịch sử của dân tộc. Truyền thống ấy được hun đúc, bồi đắp nên qua những thăng trầm của lịch sử. Trên cơ sở đó, người phụ nữ hiện đại đã kế thừa và phát huy giá trị truyền thống cho phù hợp với công cuộc đổi mới đất nước hôm nay, xứng đáng với lời ngợi khen ‘‘Trung hậu, đảm đang, tài năng, anh hùng’’. Như vậy, những người phụ nữ Việt Nam hiện đại mang trong mình truyền thống được đúc kết qua lịch sử đấu tranh dựng nước, giữ nước; tự giác phát huy truyền thống đó trong hoàn cảnh và điều kiện mới, trên cơ sở vừa mang phẩm chất chung cho con người, lại vừa mang đặc trưng giới.
Ngày nay, xã hội mới đòi hỏi một hệ thống giá trị mới, vừa phù hợp và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống, vừa đáp ứng được những đòi hỏi của một xã hội đang chuyển đổi sang kinh tế thị trường định hướng XHCN. Trong bối cảnh đó, những giá trị truyền thống không những không thể bị làm mai một mà phải mang một bản sắc mới rất Việt Nam. Tình yêu thương biểu hiện ở con người nói chung và người phụ nữ nói riêng ở chính giàu lòng nhân ái, độ lượng, vị tha, thuỷ chung, biết chia sẻ vui buồn với mọi người, sẵn sàng giúp đỡ và cảm thông với những người có hoàn cảnh đặt biệt, khó khăn, với tinh thần tương thân tương ái "lá lành đùm lá rách", ‘‘Chị ngã em nâng”; đồng cam, cộng khổ, chia sẻ “Một con ngựa đau cả tàu bỏ cỏ”. Chính từ những hoạt động có tính chất từ thiện, những hoạt động Uống nước nhớ nguồn, những hoạt động giúp đỡ, cứu trợ... đang làm ngời sáng một nét văn hóa có tính truyền thống, tỏa sáng mọi thời đại. Trong cuộc sống có biết bao tấm lòng cao cả với lương tâm, trách nhiệm cao, luôn hướng đến phương châm sống “Mình vì mọi người’’. Sự cưu mang, đùm bọc lẫn nhau xuất phát từ lòng nhân ái, từ sự đồng cảm, "thương người như thể thương thân", tuyệt nhiên không phải sự gia ơn của kẻ mạnh trước những người gặp hoàn cảnh trắc trở, kém may mắn trên đường đời. Hơn ai hết, lòng trắc ẩn "vốn là bản tính gần như bẩm sinh" của phụ nữ Việt Nam đã giúp tạo nên những phẩm chất cao đẹp của lòng nhân hậu, vị tha, nhân ái.
Nhân hậu là phẩm chất cao đẹp, tôn lên vẻ đẹp quý báu của phụ nữ Việt Nam. Lòng nhân hậu của phụ nữ Việt Nam đã góp phần vào chiến thắng của dân tộc trước đây. Đến nay, những phẩm chất ấy vẫn tỏa sáng, giúp người phụ nữ vẹn tròn công tác xã hội, công việc gia đình, làm tròn thiên chức của người vợ, người mẹ, đồng thời hoàn thành nghĩa vụ người công dân trong xã hội, xứng đáng với danh hiệu Giỏi việc nước, đảm việc nhà. Những phẩm chất ấy có ý nghĩa thiết thực với mọi thời đại, đặc biệt là trong thời kỳ CNH, HĐH hiện nay. Chính điều đó ngày càng khẳng định vị thế của người phụ nữ trong xã hội hiện đại.
Lòng trung hậu của phụ nữ Việt Nam là cơ sở để tạo nền tảng gia đình luôn vững chắc, bền chặt. Trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xã hội biến đổi theo nền kinh tế thị trường. Xu hướng thực dụng, chạy theo đồng tiền cũng trở thành một xu thế tiêu cực tác động đến sự phát triển của xã hội và trực tiếp chi phối nền tảng gia đình Việt Nam. Trong xu thế đó, phẩm chất trung hậu là cái neo để người phụ nữ - những người giữ lửa trong gia đình giữ được sự gắn bó, kết nối giữa các thành viên trong gia đình, giữ được ngọn lửa chung thủy, hạnh phúc trong gia đình. Ra ngoài xã hội, phẩm chất này lại là chìa khóa để làm cho xã hội tốt đẹp hơn, người với người đối xử có tình với nhau hơn.
‘‘Phúc đức tại mẫu’’ là câu tục ngữ khẳng định vai trò to lớn của người phụ nữ trong gia đình. Người phụ nữ và gia đình có mối quan hệ hữu cơ không thể tách rời. Trong gia đình Việt Nam có lẽ chưa bao giờ thiếu vắng người phụ nữ. Thiếu họ ở vai trò người mẹ, người vợ, người chị..., ở chức năng ‘‘nội tướng’’, gia đình trở nên chông chênh, trống vắng, buồn chán, hẫng hụt... Điều đó cho thấy họ chính là người giữ phần hồn của gia đình. Những phẩm chất ấy làm giàu có đời sống tinh thần, giúp người phụ nữ hoàn thiện vẻ đẹp tâm hồn, sự đằm thắm, dịu dàng; tình yêu thương con người đậm tính nhân văn; sự thủy chung đầy trách nhiệm với Tổ quốc, gia đình, đồng nghiệp, xóm giềng...
Là ‘‘nội tướng’’ với đức hy sinh, khiêm nhường, lòng chung thủy, tinh thần trách nhiệm, người phụ nữ khẳng định ưu thế nổi trội trong vai trò quản lý, hoàn thiện đời sống gia đình, tổ chức văn hóa, nền tảng của xã hội. Phẩm chất đó là căn cốt để người phụ nữ đảm nhận tốt công tác xã hội; đảm nhận vai trò thực tế của người chủ gia đình, trụ cột gia đình. Từ vai trò tổ chức gia đình, người phụ nữ góp phần lớn làm lành mạnh hóa "tế bào xã hội’’, làm vững chắc nền tảng gia đình, giúp cuộc sống ổn định, gắn bó hài hòa các thiên chức để chăm sóc gia đình, nuôi con khỏe, dạy con ngoan, nâng cao chất lượng cuộc sống, phấn đấu xây dựng ‘‘gia đình no ấm, thuận hòa, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc’’.
Phụ nữ thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa cần làm gì để thể hiện lòng trung hậu?
Thứ nhất, luôn ý thức sâu sắc về tinh thần “tương thân tương ái”, đề cao nghĩa tình, coi trọng đạo lí, sống có nghĩa có tình, có trước có sau, thuỷ chung, son sắt. Với gia đình, người phụ nữ cần giữ được những tình cảm tốt đẹp như: hiếu thuận với cha mẹ, thủy chung với chồng, gương mẫu yêu thương con cái... Luôn thể hiện tốt vai trò là người giữ lửa cho tổ ấm gia đình.Với cộng đồng, tập thể, người phụ nữ cần có sự chia sẻ, nhường nhịn, cảm thông. Tích cực hưởng ứng các phong trào nhân đạo từ thiện, giúp nhau phát triển kinh tế gia đình; hưởng ứng cuộc vận động xây dựng sửa chữa Mái ấm tình thương; tham gia những hoạt động có tính chất từ thiện, những hoạt độngUống nước nhớ nguồn, những hoạt động giúp đỡ, cứu trợ... Trong cuộc sống có biết bao tấm lòng cao cả với lương tâm, trách nhiệm cao, luôn hướng đến phương châm sống “Mỗi người vì mọi người’’. Sự cưu mang, đùm bọc lẫn nhau xuất phát từ lòng nhân ái, từ sự đồng cảm, "thương người như thể thương thân", tuyệt nhiên không phải sự gia ơn của kẻ mạnh trước những người gặp hoàn cảnh trắc trở, kém may mắn trên đường đời. Hơn ai hết, lòng trắc ẩn "vốn là bản tính gần như bẩm sinh" của phụ nữ Việt Nam đã giúp tạo nên những phẩm chất cao đẹp của lòng nhân hậu, vị tha, nhân ái (Nghèo nhân nghèo ngãi thì lo – Nghèo tiền nghèo bạc chẳng cho là nghèo).
Thứ hai, luôn quan tâm đến lợi ích xã hội và cộng đồng, tích cực tham gia các hoạt động cộng đồng; khắc phục tư tưởng ích kỉ, hẹp hòi, níu kéo, đố kị với người khác. Trước kia, cũng như ngày nay, người phụ nữ là người luôn biết sống vì gia đình, hoàn thành tốt chức năng làm mẹ, làm vợ, làm con trong gia đình và đồng thời phải là người làm tốt công việc xã hội. Khái niệm người phụ nữ thành đạt hôm nay thể hiện trên nhiều khía cạnh : thành đạt trong việc chăm sóc, nuôi dạy con cái trở thành những công dân có ích cho xã hội, biết giữ gìn tình yêu, hạnh phúc gia đình ; thành đạt trong việc học tập, rèn luyện và phấn đấu trưởng thành trong công tác xã hội. Nói cách khác, ngoài việc phải biết hy sinh cho gia đình, người phụ nữ còn phải tận tụy, trung thực và biết quan tâm đến nguồn lợi vật chất và tinh thần của đồng nghiệp, của cơ quan, đoàn thể và xa rộng hơn là với mọi phụ nữ trên thế giới trong cuộc đấu tranh vì sự tiến bộ của giới. Đó cũng là đức tính giúp họ hòa nhập, gắn kết mọi người trong xã hội, một yếu tố thành công của mỗi người phụ nữ.
Lòng nhân hậu, khoan hòa giúp người phụ nữ không ác cảm, xa lánh với những Lòng nhân hậu, khoan hòa giúp người phụ nữ không ác cảm, xa lánh với những người mắc lỗi lầm, mà luôn tạo cơ hội cho họ tái hoà nhập động đồng, trở về với cuộc sống đời thường với trái tim đồng cảm. Đó là sự chia sẻ, bao dung, nhân ái với những cảnh ngộ thiếu may mắn. Các cấp Hội phụ nữ đã có những mô hình Câu lạc bộ, Nhà mở, nhà tạm... cho nhiều đối tượng phụ nữ sinh hoạt, như: Phụ nữ có HIV, phụ nữ nghiện ma túy, phụ nữ vi phạm pháp luật tái hòa nhập cộng đồng. Định kiến xã hội đã được phá bỏ, khi chúng ta tổ chức một “Cuộc thi Hoa hậu có H” cho những phụ nữ bị nhiễm HIV diễn ra ở Hà Nội vừa qua (2010). Cuộc thi giúp những phụ nữ có H xóa đi mặc cảm và cũng là để cộng đồng giang cánh tay nhân ái đón những người kém may mắn trở về.
Một vấn đề cần được nhận thức một cách đúng đắn là: phụ nữ tham gia vào các hoạt động chung của cộng đồng không chỉ đem lại lợi ích cho cộng đồng, mà bản thân người phụ nữ cũng sẽ được hưởng lợi từ sự tham gia đó. Trong quá trình này, phụ nữ được tiếp cận với thông tin và kiến thức, nâng cao sự hiểu biết về pháp luật, chính sách, về những vấn đề còn đang tồn tại trong đời sống của cộng đồng. Nhu cầu giao lưu, mở rộng mạng lưới và các mối quan hệ, thực hành dân chủ sẽ giúp phụ nữ hòa nhập tốt hơn vào đời sống xã hội. Điều quan trọng là phụ nữ không nên quan niệm hoạt động xã hội là công việc của nam giới; cần chủ động vượt qua những rào cản khó khăn như thiếu thời gian do bị cuốn hút vào công việc gia đình và lao động tạo thu nhập. Phụ nữ cần mạnh dạn trao đổi đóng góp ý kiến vào công việc chung của cộng đồng, chủ động tham gia xây dựng và tìm hiểu luật pháp, chính sách.
Thứ ba, luôn sống trung thực, thẳng thắn, không làm những việc trái pháp luật, trái đạo đức. Một trong những đặc trưng bản chất của cơ chế thị trường là cạnh tranh, là lợi nhuận đang đặt ra nhiều yêu cầu đòi hỏi mỗi công dân phải có trách nhiệm xã hội cao, nghĩa là phải biết vun đắp những giá trị nhân văn, hướng sự sáng tạo, phát minh của mình phục vụ sự tiến bộ, văn minh, nhân bản cho xã hội. Trong điều kiện kinh tế thị trường, giữa yếu tố lợi nhuận và yếu tố trung thực không dễ dung hòa. Chủ nghĩa thực dụng, lối sống ích kỷ đã và đang chi phối không ít phụ nữ và gia đình trong xã hội hiện nay. Thực tế đã cho thấy, có nhà doanh nghiệp, người sản xuất vì lợi nhuận đã bất chấp giá trị nhân văn, đạo đức nghề nghiệp tham gia vào các hoạt động tiêu cực làm tổn hại đến cộng đồng, đến xã hội, ảnh hưởng tới sự phát triển của đất nước. Do đó, với lòng trung thực, đồng thời cũng là vì hạnh phúc và sự bình yên cho mỗi cộng đồng, mỗi gia đình, người phụ nữ phải biết nói không với các hành vi trái đạo đức (không sử dụng hóa chất bừa bãi trong sản xuất, chế biến nông sản thực phẩm; không gian dối trong kinh doanh; không vì lợi nhuận mà làm trái lương tâm…).
Một thực trạng nữa cũng đang đặt ra là tình làng, nghĩa xóm, tình cảm gia đình cũng đang bị khúc xạ bởi lợi nhuận, đồng tiền trong nền kinh tế thị trường. Đã không ít tình trạng bạo lực, đổ máu, nhẹ hơn là không nhìn mặt nhau giữa những người thân, hàng xóm… cũng diễn ra. Không ít giá trị truyền thống dân tộc đang biến dạng trước sự tấn công của cơ chế thị trường. Mối quan hệ giữa thầy - trò, cha mẹ - con cái, anh - em… đang xuống cấp ở nơi này, nơi khác. Lòng tốt của con người nhiều lúc trở nên lạc lõng trước nhiều vấn nạn hiện nay. Do vậy, người phụ nữ ngày nay, ngoài việc phải biết hy sinh cho gia đình, còn phải biết khéo léo trong ứng xử, có nghệ thuật tạo sự hòa nhập, gắn kết mọi người trong xã hội, trong gia đình; hóa giải mọi mâu thuẫn, hàn gắn những vết rạn nứt trong các mối quan hệ gia đình, hàng xóm láng giềng (tham gia tốt vai trò vận động, hòa giải tại địa phương; tích cực hưởng ứng các phong trào, các cuộc vận động lớn do Hội LHPN Việt Nam và các địa phương phát động : Cuộc vận độngPhụ nữ cả nước tích cực thực hiện vệ sinh an toàn thực phẩm vì sức khỏe gia đình và cộng đồng ; Cuộc vận động gia đình 5 không 3 sạch, phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, Phong trào quần chúng bảo vệ an ninh tổ quốc...).
