Giá nước sạch nông thôn-cao hay thấp?

Trẻ em xã Biên Giới huyện Châu Thành với nguồn nước sạch.

Theo ngành Nông nghiệp & PTNT, giữa năm 2012, Trung tâm Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn (NS-VSMTNT) tiếp nhận 66 công trình cấp nước sạch tập trung trên địa bàn tỉnh. Đây là những trạm cung cấp nước sạch nông thôn được đầu tư xây dựng trong những năm trước và do địa phương quản lý, vận hành và thu tiền sử dụng nước. Tuy nhiên, do ở nhiều địa phương, cán bộ quản lý trạm cung cấp nước sạch không có trình độ chuyên môn, không am tường kỹ thuật vận hành nên thực hiện cung cấp nước sạch không hiệu quả, trong đó có không ít trạm bị hư hỏng, xuống cấp. Để các trạm cung cấp nước sạch hoạt động có hiệu quả, cần phải được đơn vị có chức năng, có trình độ kỹ thuật quản lý vận hành. Do đó, các trạm cung cấp nước sạch tập trung được giao cho Trung tâm NS-VSMTNT quản lý. Theo lãnh đạo trung tâm, trước khi trung tâm tiếp nhận các trạm cung cấp nước sạch nông thôn thì giá nước ở một số trạm là 2.500 đồng, một số 3.500 đồng và một số là 5.000 đồng/m3, do UBND các xã quyết định. Sau khi tiếp nhận, trung tâm vẫn tiếp tục thu với giá cũ và hiện nay đang thu bình quân khoảng 4.000 đồng/m3 đối với nước sạch nông thôn. Một số hộ dân cho rằng với giá này là khá cao.

Thực tế giá nước sạch nông thôn là cao hay thấp? Theo ngành chức năng, năm 2012 hầu hết chi phí đầu vào của trạm cung cấp nước sạch như: điện, lương nhân công, nguyên, vật liệu... đều tăng khá cao, nếu tính toán theo quy định của Thông tư Liên tịch số 75/2012/TTLT-BTC-BXD-BNNPTNT ngày 15.5.2012 thì giá nước sạch sẽ tăng rất cao. Theo Thông tư Liên tịch này thì “giá tiêu thụ nước sạch phải được tính đúng, tính đủ chi phí sản xuất hợp lý, giá thành toàn bộ... Trường hợp giá tiêu thụ nước sạch do UBND tỉnh quyết định thấp hơn phương án giá nước sạch do các đơn vị cấp nước sạch lập, đã được Sở Tài chính thẩm định theo nguyên tắc tính đúng, tính đủ thì hàng năm UBND tỉnh phải xem xét cấp bù từ ngân sách địa phương...”. Theo phương án tính đúng, tính đủ trong điều kiện giá chi phí đầu vào tăng do Trung tâm NS-VSMTNT lập năm 2012, thì giá nước sạch nông thôn phải là 10.637 đồng/m3 (chưa bao gồm thuế VAT và thuế tài nguyên)- cao đến hơn 2,5 lần so với giá nước sạch nông thôn bình quân đang được áp dụng. Như vậy, giá nước sạch thực tế người dân nông thôn đang hưởng thấp hơn khá nhiều lần so với giá tính đúng, tính đủ theo quy định.

Trạm cung cấp nước sạch ấp Kà Ốt, xã Tân Đông, Tân Châu

Tuy nhiên, hiện nay UBND tỉnh vẫn chưa đồng ý cho tăng giá nước sạch nông thôn theo mức tính đúng, tính đủ. Tại Công văn số 2171/UBND-KTTC ngày 5.10.2012 về việc tăng cường công tác quản lý, điều hành và bình ổn giá những tháng cuối năm, UBND tỉnh yêu cầu “Thực hiện giãn thời gian điều chỉnh giá một số hàng hoá và dịch vụ do Nhà nước định giá, kiểm soát giá như: giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh; giá dịch vụ giáo dục (học phí); giá nước sạch sinh hoạt...”. Do đó, Trung tâm NS-VSMTNT vẫn tiếp tục thu theo giá cũ. Cũng theo Thông tư Liên tịch đã nêu, với giá áp dụng hiện nay (bình quân là 4.000 đồng/m3), thì ngân sách Nhà nước phải cấp bù thêm cho mỗi m3 nước sạch nông thôn bình quân là hơn 6.000 đồng. Ngoài ra, ở khu vực đô thị trên địa bàn tỉnh, hiện nay giá nước sinh hoạt do Công ty TNHH MTV Cấp thoát nước Tây Ninh cung cấp là 5.429 đồng/m3 (chưa bao gồm thuế và phí)- vẫn còn thấp hơn khá nhiều so với mức giá nước sạch tính đúng, tính đủ và ngân sách tỉnh vẫn phải cấp bù cho công ty để bù chi phí sản xuất. Năm 2012, theo dự toán của Công ty TNHH MTV Cấp thoát nước Tây Ninh thì khoản cấp bù lên đến hơn 1,5 tỷ đồng.

Riêng về thuế tài nguyên, người sử dụng nước sạch phải chịu với mức 240 đồng/m3, ngành chức năng cho biết là thực hiện đúng theo quy định. Cụ thể, mức thuế này được thực hiện theo Nghị quyết số 928/2010/UBTVQH12 ngày 19.4.2010 của Uỷ ban thường vụ Quốc hội, về việc ban hành Biểu mức thuế suất thuế tài nguyên và Thông tư số 105/2010/TT-BTC ngày 23.7.2010 của Bộ Tài chính hướng dẫn thi hành một số điều của Luật thuế tài nguyên, và Hướng dẫn thi hành Nghị định số 50/2010/NĐ-CP ngày 14.5.2010 của Chính phủ, quy định chi tiết và hướng dẫn một số điều của Luật thuế tài nguyên.

Như vậy, với mức thu tiền sử dụng nước sạch nông thôn hiện nay là khá thấp so mức giá tính đúng, tính đủ theo quy định do trong đó ngân sách Nhà nước đã cấp bù đến hơn 60%. Riêng về thuế tài nguyên, là quy định chung không thể không áp dụng.

Tuy nhiên, hiện nay ở một số vùng nông thôn sâu, vùng biên giới, đời sống nhiều hộ dân còn khó khăn- nhất là các khu vực có đông người dân tộc sinh sống. Với chi phí cho nước sạch hiện nay, dù giá còn thấp hơn nhiều so với mức tính đúng, tính đủ, nhưng vẫn có ảnh hưởng đến chi phí sinh hoạt chung của gia đình. Nên chăng, đối với những vùng khó khăn, ngân sách cần có mức cấp bù cao hơn để giảm bớt giá thực thu, tạo điều kiện cho người dân nông thôn mạnh dạn sử dụng nước sạch  hợp vệ sinh.

Theo BTNO