Phòng, chống dịch sởi: Tiêm vắc xin sởi là biện pháp tốt nhất chủ động phòng bệnh sởi

Bệnh sởi là bệnh truyền nhiễm cấp tính do vi rút sởi gây nên, lưu hành phổ biến ở trẻ em, bệnh lây từ người sang người chủ yếu qua đường hô hấp, bệnh xuất hiện quanh năm nhưng thường xảy ra vào mùa đông - xuân, đến nay sởi vẫn là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm gây dịch và là một trong những nguyên nhân tử vong hàng đầu ở trẻ dưới 5 tuổi.

Từ cuối năm 2013, đến đầu năm 2014, cả nước ta có 18 tỉnh, thành phố ghi nhận các trường hợp mắc bệnh sởi, trong đó số mắc tập trung chủ yếu tại Hà Nội, Yên Bái, Lai Châu, Lào Cai, Hà Giang, Thành phố Hồ Chí Minh. Riêng tại Tây Ninh đã xác định 03 trường hợp dương tính với vi-rút sởi tại huyện Hòa Thành, Tân Châu và Gò Dầu. Các trường hợp mắc chủ yếu là trẻ em chưa được tiêm vắc xin phòng bệnh sởi hoặc chưa được tiêm đủ số mũi vắc xin sởi theo quy định.

Theo khuyến cáo của Bộ Y tế, cách tốt nhất là nên đưa trẻ đi tiêm chủng vắc xin sởi đầy đủ, đúng lịch, đồng thời chỉ đạo ngành y tế các địa phương, đặc biệt là các địa phương xảy ra dịch sởi tăng cường các hoạt động giám sát, hướng dẫn việc cách ly, triển khai tiêm vắc xin phòng, chống dịch sởi và tiêm vét vắc xin sởi, tổ chức điều trị kịp thời để hạn chế tối đa các trường hợp mắc, biến chứng và tử vong do sởi. Tiêm vắc xin sởi là biện pháp tốt nhất chủ động phòng bệnh sởi. Mỗi trẻ em cần được tiêm 2 mũi vắc xin. Mũi thứ nhất được tiêm cho trẻ từ 9 đến 11 tháng tuổi, mũi thứ hai được tiêm khi trẻ được 18 tháng tuổi. Nếu trẻ được tiêm một mũi vắc xin sởi lúc 9 - 11 tháng tuổi, chỉ có 80-85% trẻ có đáp ứng miễn dịch. Nếu trẻ được tiêm thêm mũi vắc xin sởi thứ hai lúc 18 tháng tuổi thì tỷ lệ bảo vệ là 90-95%. Sau khi trẻ được tiêm đủ 2 mũi vắc xin theo lịch tiêm chủng hoặc sau khi trẻ mắc sởi thì trẻ sẽ có miễn dịch có thể bền vững suốt đời. Khi phát hiện trẻ có sốt, phát ban, cần thông báo và đưa trẻ tới cơ sở y tế để được khám, điều trị và hướng dẫn cách ly y tế kịp thời, tránh các biến chứng nguy hiểm cho người bệnh và tránh lây nhiễm cho cộng đồng.

Tất cả những người chưa có miễn dịch với sởi đều có nguy cơ mắc bệnh. Bệnh có tốc độ lây nhiễm rất cao, đặc biệt trong phòng, không gian khép kín và ở nhóm người chưa có miễn dịch phòng bệnh sởi do chưa được tiêm chủng vắc xin sởi, chưa từng mắc bệnh sởi trước đó hoặc ở một số rất ít đối tượng không có đáp ứng sau tiêm vắc xin.

Các triệu chứng thường gặp của bệnh sởi là: có sốt, phát ban và kèm theo ít nhất một trong các dấu hiệu sau: ho, chảy mũi, đau mắt đỏ, nổi hạch (cổ, chẩm, sau tai), sưng đau khớp. Sau mắc sởi, do sức đề kháng của cơ thể suy giảm, bệnh nhân dễ bị biến chứng nếu không được điều trị kịp thời như: mù lòa, tiêu chảy cấp, viêm phổi, viêm não, có thể dẫn đến tàn phế, tử vong đặc biệt ở trẻ nhỏ, trẻ suy dinh dưỡng, mắc HIV/AIDS hoặc các bệnh suy giảm miễn dịch bẩm sinh. Đối với phụ nữ mang thai, mắc sởi khi mang thai có thể gây ra xảy thai, đẻ non.

Về yếu tố nguy cơ gây dịch, tất cả những người chưa có miễn dịch với sởi đều có nguy cơ mắc bệnh, đặc biệt là trẻ nhỏ do không còn miễn dịch từ mẹ truyền sang nhưng chưa được tiêm vắc xin hoặc chưa từng mắc sởi, hoặc chưa được bảo vệ bằng tiêm vắc xin sởi. Vì vậy, dịch sởi gia tăng chủ yếu do việc tiêm chủng đầy đủ 2 mũi vắc xin chưa được bao phủ tất cả trẻ em. Mặt khác, thời gian qua do có nhiều lo sợ về phản ứng sau tiêm nên một số cha mẹ đã ngại đưa con đi tiêm chủng các vắc xin phòng bệnh, bao gồm cả vắc xin sởi, điều này đã làm gia tăng nguy cơ mắc sởi cho trẻ do không được tiêm phòng. Trong đó, đối tượng mắc bệnh chủ yếu là trẻ dưới 10 tuổi và nhóm trẻ dưới 9 tháng tuổi (chưa đến tuổi tiêm chủng). Tuy nhiên, vắc xin sởi được đánh giá là an toàn, các phản ứng sau tiêm thường nhẹ và sẽ hết trong khoảng từ 1-2 ngày sau tiêm mà không cần điều trị.

Tại Tây Ninh, ngành y tế đang tiến hành rà soát, thống kê danh sách các trẻ dưới 2 tuổi chưa được tiêm hoặc tiêm chưa đủ 2 mũi vắc xin sởi theo quy định, các đối tượng có nguy có cao trong ổ dịch sởi, tổ chức buổi tiêm chủng và theo dõi, xử lý các trường hợp phản ứng sau tiêm chủng, không để dịch lan rộng.

Minh Tiến