Đề án 343 - sự kết nối giữa truyền thống và hiện đại
Ở đây chúng ta chỉ bàn về tứ đức “công, dung, ngôn, hạnh”. Tứ đức theo quan niệm của Nho giáo xưa kia, ngày nay đang được tiếp thu có chọn lọc, những chuẩn mực đạo đức truyền thống còn phù hợp với thời kỳ hiện đại thì chúng ta giữ gìn và phát huy. Phẩm chất đạo đức của người phụ nữ Việt Nam ngày nay là “tự tin, tự trọng, trung hậu, đảm đang” là biểu hiện cụ thể của việc giữ gìn và phát huy những giá trị truyền thống, đẩy mạnh tuyên truyền Đề án 343 là góp phần làm sáng tỏ sự kết nối giữa truyền thống và hiện đại.
Từ khi Luật Bình đẳng giới và những văn bản quy phạm hướng dẫn thực hiện Luật được tuyên truyền sâu rộng trong xã hội cho thấy việc chăm sóc gia đình của người phụ nữ ngày nay đang được cánh “mày râu” bắt đầu quan tâm, nhưng chắc chắn rằng nữ công gia chánh là một trong những khả năng rất đặc biệt của phụ nữ. Điều gì sẽ xảy ra nếu như bếp nhà luôn luôn lạnh lẽo? Chắc chắn đó sẽ là sự nguội lạnh dần dần của quan hệ yêu đương, của tình cảm vợ chồng... Tất nhiên phụ nữ không nhất thiết phải ngày này qua ngày khác gắn chặt cuộc đời mình với bếp lửa, phải thui thủi một mình và mệt mỏi trong bếp khi cả ngày đã phải quần quật với bao công việc ngoài xã hội... Chữ “công” ngày nay được thể hiện ở việc người phụ nữ biết tổ chức cuộc sống gia đình và quan tâm chăm sóc sức khỏe cho bản thân và những người thân trong gia đình. Chữ “công” ở đây ngày nay đã mang ý nghĩa của sự đảm đang.
Về chữ “dung”, vẻ bề ngoài của người phụ nữ hay nhan sắc của người phụ nữ thường được hiểu là “dung”, nhưng thiết nghĩ cách hiểu này chưa hoàn toàn phù hợp. Vì trong vẻ đẹp của mỗi con người khó có thể tách bạch vẻ đẹp hình thể và vẻ đẹp của thế giới nội tâm một cách riêng biệt, bởi vốn dĩ nó luôn quyện chặt vào nhau. Ngày nay, chữ dung đã được nhìn nhận ở một góc độ mới. Không chỉ có khuôn mặt đẹp, làn da mịn màng, cái răng, cái tóc... mà dung còn được quan tâm đến vóc dáng, trang phục, sức khỏe. Những yêu cầu mới đòi hỏi người phụ nữ phải có sức khỏe để làm việc, để sống vui tươi và khỏe để chinh phục cuộc đời. Yêu cầu của cuộc sống mới cũng đòi hỏi chữ dung của người phụ nữ là cái đẹp của sự năng động, cái đẹp của tâm hồn, của trí tuệ, cái đẹp ấy có thể thích nghi với môi trường làm việc, môi trường sống hiện đại.
“Ngôn” chính là “lời ăn tiếng nói”. Từ lâu, vốn dĩ phụ nữ được xem là những người ăn nói khá mềm mỏng, nhưng cũng không kém phần sắc sảo. Ngày trước ông bà thường răn dạy con cháu “Học ăn, học nói, học gói, học mở” và “trước khi nói phải uốn lưỡi bảy lần”, từ đó cho thấy học nói chiếm một vị trí cực kỳ quan trọng. Chúng ta quan tâm đến lời ăn - tiếng nói, vì đó không chì là yếu tố bên ngoài của con người mà chính nó lại là yếu tố thực sự bên trong, làm bật lên nét đẹp tâm hồn của mỗi cá nhân “Lời nói không mất tiền mua. Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau” hay “Chim khôn kêu tiếng rảnh rang. Người khôn ăn nói dịu dàng dễ nghe”. Cuộc sống dù có hiện đại đến đâu thì người phụ nữ cũng thực sự cần chú ý đến cách thức giao tiếp của chính mình. Giao tiếp không chỉ với chồng theo kiểu “phu xướng - phụ tùy” thời xưa, mà đó là một kiểu giao tiếp rất hiện đại với những chuẩn mực thật sự mới. Phụ nữ ngày nay có thể chủ động trò chuyện - giao tiếp, có thể tự tin thẳng thắn nhìn vào người đối diện khi gửi trao thông tin, có thể mạnh dạn chất vấn, có thể tích cực sẻ chia, có thể phản biện, tranh luận...vì vậy đòi hỏi ngôn ngữ của người phụ nữ phải thường xuyên được rèn luyện, trau chuốt. Nhã nhặn, lịch sự, sâu sắc, tinh tế, văn hóa... sẽ làm cho “ngôn” của người phụ nữ đạt ở một tầm cao mới trong xả giao và ứng xử với gia đình cũng như ngoài xã hội.
Phần “hạnh” được xem như một trong những phẩm chất cực kỳ quan trọng của người phụ nữ trong mọi thời đại. Hiểu theo nghĩa rộng, hạnh không chỉ là hạnh kiểm, mà đó còn là nết người. Nết người này được thể hiện qua sự cư xử, qua cách thức quan hệ với mọi người xung quanh, trong các quan hệ xã hội cũng như trong quan hệ tình cảm...“cái nết đánh chết cái đẹp”. Sự thủy chung, sự đoan chính, sự kiên định, sự nghiêm túc trong từng tình huống, từng mối quan hệ chính là những cơ hội để chữ hạnh được bộc lộ một cách sắc nét hơn bao giờ hết. Cuộc sống hiện đại không chỉ dừng lại ở chỗ hiểu chữ hạnh là “tiết hạnh” mà đấy là đức hạnh theo nghĩa thủy chung nhưng biết suy nghĩ, cân nhắc...Chữ hạnh không chỉ tồn tại trong tình yêu - trong đời sống vợ chồng mà nếu phẩm hạnh đã được đẩy lên một tầm cao mới thì chữ hạnh trở thành ánh sáng để mỗi người phụ nữ tìm ra phương thức ứng xử hợp lý, hợp tình trong từng tình huống thường nhật, trong công việc và trong bất kỳ ngã rẽ nào của cuộc sống...
Thước đo giá trị luôn luôn có sự biến chuẩn. Không thể ép một chuẩn mực đã cũ cho một hoàn cảnh mới, một cuộc sống mới. Thế nhưng giá trị làm người mãi mãi là những giá trị bất biến nếu mỗi con người chúng ta tiếp cận sâu vào tầng bậc của nhân cách, của giá trị đích thực. Cuộc sống trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá và hội nhập quốc tế có thổi vào lối sống của con người những luồng gió mới, nhưng chắc chắn rằng những giá trị cốt lõi của “công, dung, ngôn, hạnh” vẫn còn nguyên. Phẩm chất đạo đức của người phụ nữ Việt Nam ngày nay là “tự tin, tự trọng, trung hậu, đảm đang” chính là sự kết nối của đạo đức truyền thống với hiện đại.
Nhật Quang
