Những năm 1960-1965, cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của nhân dân ta bước vào giai đoạn gay go quyết liệt nhất. Sau thất bại chiến lược “Chiến tranh đặc biệt”, đế quốc Mỹ ồ ạt đổ quân vào miền Nam hòng nhanh chóng tiêu diệt lực lượng cách mạng, biến miền Nam thành thuộc địa kiểu mới và căn cứ quân sự ở Đông Nam Á.
Để đáp ứng yêu cầu tình hình mới của chiến trường miền Đông Nam bộ và trước sự lớn mạnh của các lực lượng vũ trang miền Nam, với quyết tâm đánh Mỹ và thắng Mỹ, Quân uỷ- Bộ Chỉ huy Miền quyết định thành lập các đơn vị chủ lực mạnh trên chiến trường miền Đông Nam bộ.
Ngày 2.9.1965, Quân uỷ, Bộ Tư lệnh Miền quyết định thành lập 2 sư đoàn chủ lực đầu tiên của chiến trường B2 (Nam bộ và cực Nam Trung bộ)- đó là Sư đoàn 9 và Sư đoàn 5 (Sư đoàn 5 lấy ngày 23.11.1965- ngày họp Đảng uỷ Sư đoàn phiên đầu tiên làm ngày truyền thống).
Đồng chí Lê Đình Nhơn- Bí thư Tỉnh uỷ Bà Rịa - Long Khánh được Quân uỷ, Bộ Tư lệnh Miền chỉ định vào Thường vụ Đảng uỷ Sư đoàn 5 để cùng chỉ đạo các hoạt động tác chiến chung giữa Sư đoàn 5 và lực lượng vũ trang tỉnh Bà Rịa - Long Khánh.
Thành lập trong một vùng căn cứ lớn của cách mạng, đồng thời cũng là địa bàn trọng điểm trong âm mưu đánh phá phong trào cách mạng và bình định của Mỹ- nguỵ, vừa ra đời, Sư đoàn 5 đã bước ngay vào cuộc đọ sức quyết liệt với các đội quân xâm lược nhà nghề của Mỹ trên chiến trường phía Đông Sài Gòn như Sư đoàn 1, Lữ dù 173, Lữ đoàn 199, Trung đoàn thiết giáp độc lập số 11 Mỹ, Lữ đoàn Hoàng Gia Úc, Sư đoàn “Mãng Xà Vương” Thái Lan và Sư đoàn 18 nguỵ.
Dưới sự lãnh đạo của Quân uỷ- Bộ Tư lệnh Miền, sự yêu thương, đùm bọc, che chở, giúp đỡ của nhân dân, Sư đoàn 5 đã phối hợp tác chiến chặt chẽ với lực lượng vũ trang địa phương, liên tiếp lập công vang dội, đập tan nhiều cuộc hành quân càn quét của quân Mỹ, góp phần làm thay đổi cục diện chiến trường, tạo thế có lợi cho cách mạng miền Nam.
Trong đó có nhiều trận đánh tiêu biểu như: trận đánh sân bay Vũng Tàu, ngã ba Ông Đồn, Long Tân, Núi Đất, Tầm Bó, Suối Râm, Kim Long, trung tâm huấn luyện Vạn Kiếp…
Đặc biệt, trận Tầm Bó (4.1966), chỉ có Tiểu đoàn 1 của Trung đoàn 4, Sư đoàn 5 phối hợp cùng lực lượng vũ trang địa phương đã tiêu diệt một tiểu đoàn thuộc Lữ đoàn 199 Mỹ, loại khỏi vòng chiến đấu 500 tên, thu 40 khẩu súng các loại.
Trận Kim Long (6.1967), Trung đoàn 4 tiếp tục giành thắng lợi, phá huỷ 48 xe tăng, 30 xe cơ giới các loại, loại khỏi vòng chiến đấu một tiểu đoàn bộ binh và một tiểu đoàn cơ giới Mỹ, tiêu diệt hoàn toàn sở chỉ huy hành quân của địch.
Hằng năm, mỗi dịp mùa thu về, cùng cả nước chào mừng kỷ niệm ngày Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh nước Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Việt Nam, cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn 5 lại tự hào ôn lại truyền thống của Sư đoàn những năm đầu thành lập trên quê hương nữ Anh hùng Võ Thị Sáu.
Đó chính là những trang sử đầu tiên đầy vinh quang, hào hùng của Sư đoàn do thế hệ cán bộ, chiến sĩ đầu tiên viết nên. Mỗi trang sử tràn đầy tinh thần yêu nước, lòng kiên trung với Đảng, ý chí, khát khao độc lập, thống nhất Tổ quốc, tình đoàn kết quân dân; thấm đẫm bao công sức, trí tuệ của cán bộ, chiến sĩ và máu của hàng ngàn thương binh, của gần 3.300 liệt sĩ của Sư đoàn cùng biết bao đồng bào đã anh dũng hy sinh tại Bà Rịa - Long Khánh.
Theo Báo Tây Ninh Online