Ngày trước tết Khmer ở Kà Ốt

Cây hoa bánh - trung tâm của những vòng múa lăm - vông

Chùa Kà Ốt kia rồi, ngay ở đoạn đầu vào khu dân cư của ấp. Óng ánh màu vàng những ngọn tháp cao trên nóc và đỏ tươi màu mái ngói. Bữa nay có thêm tíu tít bay những dây cờ hoa chăng dọc ngang khắp sân chùa. Ngày 13- thứ bảy mới là ngày trước tết, giống như ngày 30 tháng Chạp Tết Nguyên đán của người Việt, nên chưa đông người đến cúng. Nhưng đã có nhiều trẻ em đến chơi cùng nhóm các bà, các chị trò chuyện dưới bóng cây. Những em bé quen cởi trần, nước da đen cháy, những bé gái tóc xoăn tít đang xúm xít quanh các sạp hàng đồ chơi. Và cả những cậu bé đang tập dợt đá cầu chuẩn bị cho cuộc chơi suốt ba ngày đầu năm mới. Chol Chnam Thmay cũng là dịp để trẻ em được chơi lại những trò chơi truyền thống: trò bắt dê hay bắt gà,  rồng rắn lên mây…

Ở một góc chùa, năm, sáu nhà sư trẻ đang hè nhau dựng cột loa dùng cho lễ hội. Cột bằng cây tre lớn, trên đã gắn loa. Vừa dựng xong là âm nhạc nổi lên vang khắp sân chùa, làm lung lay cả những ngọn cau, dừa, thốt nốt. Âm nhạc đặc trưng Khmer khiến người nghe ngồi, đứng không yên, cứ muốn rủ rê nhau vào vòng múa. Nhưng mà năm nay, sư cả Cao Văn Nuol mới mất, nên ban ngày chưa có lăm-vông. Ông Danh Ngất trưởng ấp bảo, phải từ 10 giờ đêm nay mới bắt đầu các vòng múa cổ truyền. Mà điểm tập trung là chung quanh cây hoa bánh. Vâng! Cây hoa ấy đã dựng lên quanh một thân dừa xanh mỡ màng toả bóng. Quanh gốc cây có một chiếc sạp tre, trên ấy đã chất đầy hoa trái, đủ cả chuối, dừa, xoài, thốt nốt, thanh long và các loại trái khác. Đấy là nơi trai gái sẽ nắm tay, hoặc nối nhau múa vòng quanh trong tiếng nhạc tưng bừng. Có thể múa thâu đêm mà không biết mệt.

Đi một vòng quanh chùa, mới phát hiện ra hai cây sa la trước chùa ở hướng Đông đã treo đầy những quả. Quả màu nâu, cứng và to như trái banh. Người dân bảo, đấy là dấu hiệu của “mưa thuận gió hoà” trong năm con rắn (Quý Tỵ). Thảo nào mùa lúa, mì vừa qua cả xóm, ấp được mùa. Và sẽ còn nối tiếp những mùa no ấm trong suốt cả năm. Trên những tàng cây thốt nốt, những buồng trái tím mọng vẫn còn chen đầy nơi gốc lá.

Trẻ em Kà Ốt

 Ra cổng chùa, đi về bên trái là khu dân cư Kà Ốt- một khu dân cư văn hoá từ rất lâu rồi. Đường sá sạch bong, dù vẫn chỉ là đất đỏ. Cờ đỏ sao vàng tung bay trước mỗi nhà. Nhà đủ loại, nhà trệt kiểu chương trình 134, 135 Nhà nước xây cho các hộ nghèo trong mấy năm qua; nhà tường kiểu Việt Nam mà bà con tự xây, không kém mấy những ngôi nhà trên thị trấn. Nhưng thích nhất vẫn là những ngôi nhà sàn dân tộc. Nhà ba gian, hai hoặc ba nóc ngói. Sàn khá cao, để bà con làm chỗ để xe, mắc võng ru con cháu ngủ hoặc làm mọi việc nhà… Trông cái gầm sàn là đủ thấy ấm no. Nào xe máy vài ba chiếc, nào những dụng cụ điện máy sáng ngời, chăn áo phơi đầy màu sắc. Vậy mà vẫn thấy một bà cụ già Khmer đang cần mẫn dùng cây xốc xáo lại mẻ phân bò đang phơi. Có phải tất cả các bà mẹ của quê ta, dù Khmer hay Kinh đều là biểu tượng cho sự kiên nhẫn, cần cù?

Ông Danh Ngất tự hào khoe: Ở Kà Ốt này nhiều nhất các cháu về học trường nội trú tỉnh- gần 50 cháu.

Vâng! Rồi sẽ có thêm nhiều lớp trẻ được học hành tử tế, về lại quê hương xây dựng ấp làng. Như con gái của Danh Ngất, tốt nghiệp ngành y hiện đang làm việc tại Bệnh viện Đa khoa tư nhân Cao Văn Chí.

Từ trước Trường tiểu học Kà Ốt nhìn ra sẽ thấy cánh đồng vàng mơ xen với những rẫy mì màu mỡ vồng cao như mâm xôi đậu. Và kỳ lạ chưa, trên một đoạn bờ ruộng, có hai cây thốt nốt và bồ đề xoắn bện bên nhau. Còn nữa, xóm thôn Kà Ốt có rất nhiều cây cau, dừa trồng xen với cây thốt nốt. Có một điều gì thật hài hoà, thật thân ái riêng có ở miền quê biên giới này đây!

Theo BTNO