Kinh tế tập thể phải xuất phát từ nhu cầu của người dân, tổ chức
Quang cảnh hội nghị tại điểm cầu Tây Ninh
Chủ trì tại điểm cầu tỉnh Tây Ninh là đồng chí Phạm Viết Thanh - Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy; đồng chí Phạm Văn Tân - Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh. Cùng tham dự còn có lãnh đạo các sở, ban, ngành, Mặt trận tổ quốc và các tổ chức đoàn thể chính trị - xã hội tỉnh, lãnh đạo các huyện, thành phố.
Qua 15 năm thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/TW, Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương lần thứ V (khóa IX) về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể, các tổ hợp tác (THT) phát triển tương đối ổn định về số lượng, cũng như đa dạng hình thức hoạt động, không chỉ ở những nơi chưa có tổ chức hợp tác xã (HTX) mà còn ở cả những địa bàn HTX khá phát triển, rộng khắp mọi miền cả nước. Theo báo cáo, đến năm 2018, cả nước có 101.405 THT, đa số trong lĩnh vực nông nghiệp (tăng khoảng 0,58%, tương đương 587 THT so với năm 2003) thu hút hơn 1,3 triệu thành viên tham gia (bình quân một THT có trên 13 thành viên), tăng khoảng 57,3% so với năm 2003. Số lao động thường xuyên trong THT khoảng 1,1 triệu lao động (tăng 11,2% so với năm 2003). Thu nhập bình quân của 1 lao động thường xuyên trong THT là 26 triệu đồng/năm (tăng 21% so với năm 2003).
Về HTX, tính đến năm 2018, toàn quốc có 22.861 HTX (chủ yếu trong lĩnh vực nông nghiệp), thu hút gần 6 triệu thành viên tham gia. Số lượng HTX tăng 8.513 HTX (khoảng 59%) so với năm 2003. Nếu như ở năm 2003 chỉ có 969 HTX thành lập mới thì đến 2018 cả nước đã có 2.521 HTX thành lập mới (tăng gấp 2,6 lần so với năm 2003). Điều này thể hiện tính ưu việt của Luật HTX năm 2012 so với Luật HTX năm 2003, qua đó khẳng định vị trí, vai trò của HTX trong tái cơ cấu nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới. Thu nhập bình quân của lao động thường xuyên trong HTX cũng được tăng lên từ 15,7 triệu đồng/năm ở năm 2003 lên 36,6 triệu đồng/năm vào năm 2018 (tăng 20,9 triệu đồng, khoảng 133%).
Trong thời gian gần đây, số lượng HTX nông nghiệp sản xuất theo chuỗi giá trị ngày càng gia tăng, đang dần trở thành phương thức sản xuất tối ưu để phát triển bền vững. Trong năm 2018, cả nước có gần 1.200 HTX tổ chức sản xuất gắn với chuỗi giá trị, áp dụng công nghệ cao, tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm; nhiều HTX liên kết với các siêu thị, doanh nghiệp lớn để mở rộng thị trường tiêu thụ, góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm, khả năng cạnh tranh. Một số HTX đã chủ động nghiên cứu, mở rộng thị trường, không những trong nước mà còn xuất khẩu.
Có thể nói, Quỹ tín dụng nhân dân là một trong những mô hình HTX hoạt động ổn định, có hiệu quả nhất trong các loại hình HTX. Hệ thống Quỹ tín dụng nhân dân từng bước khẳng định được vị thế của mô hình kinh tế HTX kiểu mới trong lĩnh vực tiền tệ - tín dụng.
Ngoài ra, cả nước có 74 Liên hiệp Hợp tác xã (LH HTX), tăng gấp 2,8 lần so với năm 2003. Số LH HTX được thành lập mới tăng nhanh từ năm 2013 trở lại đây. Các LH HTX thành lập chủ yếu lĩnh vực nông nghiệp ở các vùng Đồng bằng sông Hồng, Đông Nam bộ và Đồng bằng sông Cửu Long
Riêng vùng Đông Nam bộ, tính đến cuối năm 2018, toàn vùng có 1.826 HTX, 11.618 THT, 11 LH HTX (tăng 925 HTX, khoảng 102,6% so với năm 2003); 768 HTX hoạt động hiệu quả (chiếm khoảng 82% trong tổng số HTX toàn vùng).
Với Tây Ninh, tính đến năm 2018, trên địa bàn tỉnh có 108 THT, trong đó có 89 THT hoạt động trên lĩnh vực nông nghiệp; 115 HTX, 5 chi nhánh LH HTX với tổng vốn điều lệ là 222,7 tỷ đồng (tăng 56 HTX về số lượng, tăng 45 lần về vốn với cùng kỳ năm 2003). Trong giai đoạn từ 2003 đến 2018, có 106 HTX được thành lập mới, giải thể 51 HTX. Tổng số HTX, LH HTX hoạt động hiệu quả theo Luật Hợp tác xã 2012 là 97 HTX (chiếm 84,34 %).
Mặc dù đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, quá trình triển khai thực hiện Nghị quyết 13 còn một số hạn chế đã được chỉ ra tại hội nghị.
Phát biểu tại hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc khẳng định qua thực hiện Nghị quyết về cơ bản đã đạt được đồng thuận về vai trò, ý nghĩa tầm chính trị, văn hóa của HTX là đóng góp vào việc xây dựng xã hội hợp tác, đoàn kết, cùng chia sẻ sự thịnh vượng, vì lợi ích thiết thực của mỗi thành viên trong nền kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế sâu rộng. Vai trò của HTX ngày càng rõ nét, số lượng phát triển khá đồng đều trên các vùng miền.
Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại hội nghị. (ảnh chinhphu.vn)
Thủ tướng đã chỉ ra những hạn chế, trong đó đóng góp của khu vực HTX vào GDP của cả nước còn khiêm tốn và có xu hướng giảm; quy mô nhỏ, tính liên kết hạn chế, năng lực cạnh tranh thấp. Mặt khác, người dân chưa mặn mà, chưa thật tin tưởng, cuốn hút bởi mô hình HTX kiểu mới; nhiều khó khăn vướng mắc chậm tổng kết, đánh giá sửa đổi. Vấn đề tiếp cận vốn, xử lý mối quan hệ đất đai, nguồn nhân lực, công nghệ, thông tin thị trường còn nhiều khó khăn…
Từ việc chỉ ra, làm rõ những nguyên nhân dẫn đến những hạn chế đó, Thủ tướng chỉ đạo một số nhiệm vụ trọng tâm cần tập trung thực hiện trong thời gian tới. Đó là, trước hết cần xác định rằng, phát triển và nâng cao hiệu quả hoạt động của kinh tế tập thể là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị. Nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế tập thể thông qua việc tạo khung pháp luật, ban hành các chính sách hỗ trợ, bảo đảm thực hiện tốt các mục tiêu kinh tế, chính trị và xã hội.
Thủ tướng nhấn mạnh kinh tế tập thể phải xuất phát từ nhu cầu của người dân, tổ chức tham gia, phải tôn trọng giá trị, nguyên tắc hoạt động của các tổ chức HTX và phù hợp với điều kiện, đặc điểm, mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội của từng địa phương và của cả nước; đặc biệt đề cao nguyên tắc "tự nguyện, dân chủ và cùng có lợi", thực hiện phương châm "3 đồng hành, 5 hỗ trợ". Thủ tướng cũng đề nghị cần dẫn dắt sự phát triển của phong trào HTX theo phương châm ngắn gọn là "khuyến khích, hỗ trợ, học hỏi và truyền bá", nghĩa là tạo môi trường thuận lợi, tháo gỡ khó khăn cho HTX hoạt động, phát huy tinh thần tự chủ, tinh thần kinh doanh, khởi nghiệp, sáng tạo của các HTX, các xã viên và nhân rộng những mô hình HTX hiệu quả.
Dịp này, có 4 tập thể vinh dự được nhận Huân chương lao động hạng ba; nhiều tập thể cá nhân được tặng bằng khen của Thủ tướng Chính phủ và Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Trong đó, tỉnh Tây Ninh có hai tập thể là Liên minh Hợp tác xã tỉnh và Sở Kế hoạch và Đầu tư được nhận bằng khen của Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư với những thành tích trong 15 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 (khóa IX) về tiếp tục đổi mới, phát triển, nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể.
XV
