Tiến tới ngày bầu cử Đại biểu Quốc hội khóa XIV và Đại biểu HĐND nhiệm kỳ 2016 - 2021 (22-5-2016): Những lưu ý khi vận động bầu cử
Tranh: Tuấn Việt-Thái Bình.
Bình tĩnh, tự tin, trình bày mạch lạc.
Để khắc phục tình trạng ứng cử viên lúng túng, không biết nói gì và thể hiện như thế nào cho thanh thoát điều mình muốn thể hiện, có lẽ tốt nhất là rút kinh nghiệm của ngay các ứng cử viên đã tiếp xúc với cử tri có bài bản, lớp lang, hiệu quả. Đó là chọn lọc một số vấn đề thiết thực nhất, sắp xếp theo một trình tự hợp lý nhất, vấn đề trước làm nền cho vấn đề sau và thật sự bình tĩnh, tự tin, trình bày mạch lạc, khúc chiết, rõ ràng bằng ngôn ngữ dễ hiểu. Có thể có những thí dụ minh họa làm sáng rõ vấn đề. Lắng nghe và ghi chép đầy đủ ý kiến của cử tri; trao đổi thẳng thắn, cởi mở, chân thành, cầu thị. Hạn chế những ngôn từ bay bướm, không làm sáng rõ được nội dung đang trao đổi. Được gặp gỡ, tiếp xúc có tổ chức, được bộc lộ khả năng của mình thì cần phải tỏ rõ năng lực, trí tuệ, phẩm chất đạo đức, nhưng lại phải thật sự khiêm tốn, hết sức tránh bốc đồng, khoe mẽ học thuật cao siêu...
Chương trình hành động sát với thực tế
Từng có ứng cử viên vận động bầu cử đã trình bày rất say sưa các chương trình, thậm chí biểu diễn một số loại hình nghệ thuật trong thời gian tới do chính mình quản lý; lại có ứng cử viên sa đà vào một chuyên môn hẹp khoa học tự nhiên..., trong khi địa bàn tiếp xúc là một vùng nông thôn xa xôi, chủ yếu làm nông nghiệp.
Cử tri nói rằng, ai kiến nghị được các giải pháp tiêu thụ được lúa gạo, khoai củ, hoa trái, cá... cho nông dân với giá phải chăng thì chúng tôi giơ cả hai tay bầu cho người đó. Trong tình thế này, các ứng cử viên nói trên không đắc cử đã như là một lời cảnh báo trước. Từ "bài học" này, vấn đề quan trọng là, ứng cử viên phải nắm bắt tương đối chắc chắn tình hình cơ bản về kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh của cả nước nói chung và của địa phương mình ứng cử nói riêng. Từ đó mà xây dựng một chương trình hành động ngắn gọn theo quy chuẩn nhưng bao hàm được những nét chủ yếu tương thích, phù hợp với địa bàn nơi ứng cử, rồi trình bày và trao đổi với cử tri một cách rộng mở, thoải mái, tự tin. Trong chương trình hành động chỉ nên hứa những gì thiết thực, có đủ điều kiện thực thi đem lại hiệu quả; hứa một, khả năng làm được hai càng tốt; không nên hứa những việc quá "xa tầm với", thiếu khả năng thực hiện; càng không nên hứa lấy lòng, hứa suông, hứa cho xong chuyện.
Chủ động, tích cực vận động bầu cử
Ở các khóa trước, chỉ nói riêng ứng cử viên ĐBHĐND cấp tỉnh thôi đã có không ít người đương kim lãnh đạo chủ chốt ở một số địa phương mà không trúng cử. Ngay cả ứng cử viên ĐBQH ở trung ương từ khóa X đến khóa XIII cũng có trên dưới chục người (mỗi lần bầu) đã không đắc cử. Nguyên nhân thì có nhiều, nhưng thiếu sự tích cực khi vận động bầu cử là một nguyên nhân và cũng là một thiếu sót đáng tiếc. Biểu hiện cụ thể là, chỉ tiếp xúc một hai cuộc rồi thôi, nói là quá bận việc; cá biệt có người chỉ gặp gỡ chung với lãnh đạo địa phương, không tiếp xúc với cử tri ở đơn vị bầu cử buổi nào. Có người còn ngộ nhận rằng, tiếng nói "cao đạo hào hùng" của mình là để giảng giải, giáo huấn chứ đâu phải để "vấn đáp" như thế này. Thời đại dân chủ được phát huy mạnh mẽ, cử tri rất muốn biết, rất muốn nghe để "đo đếm", nắm bắt thực chất "lượng" tài, đức của ứng cử viên nông sâu thế nào. Vậy mà ứng cử viên lại "lơ là", coi vị thế, chức sắc đã nói lên tất cả "tài năng, đức độ" của mình rồi, quả là điều đáng xem lại. Có cử tri đã thốt lên rằng, những bức xúc của địa phương mình, thậm chí là những bê bối, hy vọng lần này được trao đổi với ông ấy mà lại không thấy ông ta đâu! Có một thực tế khác nữa là, không phải chức sắc lãnh đạo nào cũng thăng tiến bằng tài, đức mà lại đi lên bằng các kiểu khác thường, bởi vậy tiếp xúc cử tri vận động bầu cử là một dịp để dân chúng "kiểm tra, giám sát" xem năng lực, trình độ thật sự của các chức sắc đó có xứng tầm đại diện cho dân không. Lẽ ra những ứng cử viên này nếu thật sự xứng đáng thì được dịp thể hiện tài cán của mình. Nhưng vì "lấn cấn" gì đó nên họ lại chưa tận tâm với cơ hội hiếm hoi này... Lần bầu cử tới đây, các ứng cử viên nên khắc phục tối đa thiếu sót nói trên, điều đó cũng là "phép thử" xem các vị có đạt được tiêu chuẩn thứ tư của ĐBQH và ĐBHĐND không. Tiêu chuẩn đó là: "Liên hệ chặt chẽ với Nhân dân, lắng nghe ý kiến của Nhân dân, được Nhân dân tín nhiệm" (Điều 22 Luật Tổ chức Quốc hội năm 2014 và Điều 7 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015).
Không lấy lòng cử tri bằng cách làm từ thiện, tài trợ trá hình
Tình trạng lấy lòng cử tri bằng cách làm từ thiện, tài trợ trá hình thường rơi vào một số ứng cử viên là doanh nhân, trong đó có người tự ứng cử và một vài người đứng đầu cơ quan có điều kiện tài chính. Họ tỏ ra "sốt sắng" quan tâm đến đồng bào nghèo, trẻ em có hoàn cảnh khó khăn, quan tâm đến xã, huyện có nguồn thu ngân sách quá hạn hẹp, "nhiệt thành" hưởng ứng các chương trình mục tiêu quốc gia... Họ tính toán thời điểm nào làm gì, với ai, kinh phí bao nhiêu. Rồi họ làm những cuộc "hảo tâm" rầm rộ về bề rộng và nhỏ lẻ về chiều sâu... Tuy nhiên khó có thể qua được "tai mắt" nhân dân. Có trường hợp cá biệt lọt được thì cũng không thể tồn tại trước sự nghiêm minh của Quốc hội. Các ứng cử viên ĐBQH khóa XIV và ĐBHĐND nhiệm kỳ 2016-2021 nhất định phải tránh xa những vụ việc không mấy minh bạch đó. Ngược lại, phải thực hiện nghiêm túc hơn bao giờ hết khoản 4 Điều 68 Luật Bầu cử ĐBQH và ĐBHĐND năm 2015, nghiêm cấm "Sử dụng hoặc hứa tặng, cho, ủng hộ tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất để lôi kéo, mua chuộc cử tri".
TS BÙI NGỌC THANH
